şeyh sait ayaklanması ne demek?

Şeyh Sait Ayaklanması, 1925 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan sonra meydana gelen bir isyan hareketidir. Ayaklanmanın ismi, Zaza Alevi dini lideri Şeyh Sait'in öne çıkmasıyla ortaya çıkmıştır.

1920'lerin başında, Mustafa Kemal Atatürk liderliğindeki Türk Milli Mücadelesi, Anadolu'da ulusal bağımsızlık hareketiyle sonuçlanmıştı. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuyla birlikte laiklik politikası benimsendi ve Muhammed bin Abdulvahhab'ın önderlik ettiği İslam reform hareketi olan Vahhabilik karşıtlığı güçlendi.

Şeyh Sait, Türkiye Cumhuriyeti'nin laik politikalarına ve köy enstitülerine karşı çıkmaktaydı. Diyarbakır merkezli isyan hareketi 15-16 Şubat 1925 tarihlerinde başladı ve Diyarbakır, Elazığ, Bingöl ve Siirt gibi illerde etkili oldu.

Ayaklanmanın en şiddetli dönemi, 2 Mart 1925 tarihinde başlayan ve Diyarbakır'da yapılan kuşatmayı takiben gerçekleşen çatışmalardı. Ayaklanma, halk ve devlet güçleri arasında şiddetli çatışmalara neden oldu ve büyük bir tahribat ve can kaybına yol açtı. Ayaklanma sonucunda yaklaşık 8000 kişi öldü ve Şeyh Sait ve birçok isyancı lideri tutuklandı ve 4 Haziran 1925 tarihinde idam edildi.

Bu ayaklanma, Türkiye Cumhuriyeti'nin kırsal bölgelerindeki muhafazakar kesimler ile devlet arasındaki gerilimi ve çatışmayı gösteren önemli bir olaydır. Ayrıca bu hareketin bastırılmasıyla Türk devleti, laikliği ve cumhuriyetin kurallarını güçlendirebileceğini göstermiştir. Şeyh Sait Ayaklanması, Türkiye Cumhuriyeti'nin başı çektiği laiklik politikalarına karşı direnmeye çalışan dini ve muhafazakar güçlerin karşısında bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.